Οι Σχολικοί Κήποι

Στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ Πύργου, στο φύλλο 5362 στις 02/05/1915 εντοπίσαμε ένα άρθρο αφιερωμένο στο φαινόμενο «Σχολικοί κήποι», η δημιουργία των οποίων ήταν υποχρεωτική και αποσκοπούσε στη διδασκαλία μαθημάτων Φυσικής Ιστορίας και Φυτολογίας. Η πρακτική εξάσκηση των μαθητών στην καλλιέργεια του κήπου ήταν αυτό που λέμε σήμερα βιωματική διδασκαλία, έρευνα στο πεδίο, ή και, περιβαλλοντική εκπαίδευση. Το ωρολόγιο πρόγραμμα μαθημάτων ξεκινούσε από το πρωί μέχρι το απόγευμα. Οι μαθητές και ο δάσκαλος έκαναν μόνο ένα διάλειμμα τις μεσημεριανές ώρες για το φαγητό και την ξεκούραση και μετά επιστρέφοντας στο σχολείο συνέχιζαν τα μαθήματα. Με αυτό το πρόγραμμα υπήρχε ο χρόνος για να αναπτυχθεί ο σχολικός κήπος που ομόρφαινε συνάμα το σχολείο. Επιπλέον, ένα ακόμη σοβαρό κίνητρο αποτελούσε ο φόβος για τον επιθεωρητή. Όταν θα ερχόταν στο σχολείο έπρεπε, εκτός από την καθαριότητα του σχολικού χώρου και των μαθητών, να λάμπει το σχολείο. Ο κήπος πέρα από υποχρέωση των δασκάλων για τη συντήρησή του ήταν το στολίδι τους! Έπαιρναν το «Εύγε!» όταν είχε γίνει αξιόλογη δουλειά και οι μικροί μαθητές αλλά και ο δάσκαλος που τον είχε υπό την εποπτεία του. Στο παρακάτω άρθρο θα απολαύσουμε μαζί την- κατά κάποιο τρόπο- παράκληση του δημοσιογράφου όλα τα σχολεία της επαρχίας να βάλουν μπροστά στη δημιουργία του σχολικού κήπου. Αποτελούσε την περίοδο αυτή κάτι καινοτόμο για το εκπαιδευτικά δεδομένα της Ελλάδας. Μας αναφέρει ότι αυτό δανείστηκε από τα αμερικανικά σχολεία τα οποία ήταν υπόδειγμα στην οργάνωση. Αναλύεται ο σκοπός δημιουργίας κήπου για τον οποίο κι εμείς το εντάσσουμε δικαίως στα πλαίσια περιβαλλοντικού προγράμματος.. είναι η αγάπη για τη φύση. Πρακτικές της γεωπονίας συνδυάζονται όμορφα με το φυσιολατρικό στοιχείο. Ο δάσκαλος μυεί τα παιδιά στην καλλιέργεια της γης και στη φροντίδα κήπου. Το σχολείο εργασίας του Ντιούι είχε παγκόσμια εξάπλωση. Το σχολείο της τοπικής κοινωνίας, το οποίο εξυπηρετούσε τις ανάγκες του κάθε τόπου. Έτσι, και το σχολείο του χωριού ήθελε να βγάλει άτομα συνειδητοποιημένα για την αγροτική δουλειά. Άτομα που θα αγαπούσαν τη γη και δε θα το έκαναν αναγκαστικά γιατί δεν μπορούσαν να ξεφύγουν από τα στενά όρια της κοινότητας. Ο ρόλος των σχολικών κήπων είναι κοινωνικός: καλλιεργείται η οικολογική συνείδηση και μεταλαμπαδεύονται αξίες όπως η φιλεργατικότητα.
Εγράφη εις τας ολίγας γραμμάς της Πατρίδος ότι εις μερικά σχολεία της Επαρχίας μας ιδρύθησαν σχολικοί κήποι τη πρωτοβουλία του διδασκάλου, ή της διδασκαλίσσης των περιφερειών εκείνων. Το γεγονός τούτο δεν δύναται η να προκαλέση ζωηράν χαράν και συγχαρητήρια προς τους διδασκάλους, εις χείρας των οποίων η Πολιτεία αφενός και η κοινωνία και η οικογένεια αφετέρου ενεπιστεύθη την πνευματικήν και σωματικήν διάπλασιν και διαπαιδαγώγησιν της τρυφεράς και σφριγώσης νεολαίας, εις ην η Πατρίς στηρίζει πάσας αυτής τας ελπίδας.
Η ίδρυσις των σχολικών κήπων εις τα διάφορα χωρία πρέπει να λάβη ευρυτέραν εξάπλωσιν, πρέπει κάθε χωρίον, ή κοινότης, να παραχωρήση το ανάλογον οικόπεδον δια την ίδρυσιν του κήπου. Και τότε παραλλήλως προς την διδασκαλίαν των γραμμάτων θα διδάσκεται και η αγάπη προς τα φυτά, η ζωή εις το ύπαιθρον, εις τον ελεύθερον αέρα, το φως, τον ήλιον. Τότε οι μικραί υπάρξεις δεν θα εξέρχωνται εις τας κοινωνίας και δεν θα ρίπτωνται εις τον αγώνα της ζωής ασθενικαί μαρασμώδεις την σωματικήν διασκευήν και τετυφλωμέναι το πλείστον την διάνοιαν.
Εις την πέραν του Ωκεανού χώραν, εις την ονειρευτήν και σφύζουσαν από την εργασίαν και την ζωήν γην, εις την Αμερικήν, όπου όλα λειτουργούσι μετά ζηλευτής ευρυθμίας και ομαλό ήθος, όπου οι πάντες άρχοντες και αρχόμενοι ένα σκοπόν έχουσι χαράξει εις την σταδιοδρομίαν του βίου των, πώς να δράσουν, πώς να εκπληρώσουν τον προορισμόν των, τον οποίον του κατεπλήρωσεν η Πολιτεία, οι νόμοι και η κοινωνία, οι σχολικοί κήποι έχουσι φθάσει εις περιωπήν. Εις τα διάφορα χωρία, όπου σφυρηλατείται η διάπλασις του σώματος και της ψυχής του νεαρού μαθητού υπάρχουσιν οι κήποι, διηρημένοι εις τμήματα των κηπουρικών εργασιών και εις τμήματα των φυτών, των ανθέων και των οπωροφόρων δένδρων.
Κάθε τμήμα των σχολικών τούτων κήπων υποδιαιρείται εις μικρά, πλείστα μέρη, τα οποία παραδίδονται εις την μαθητιώσαν νεολαίαν, εκάστου μαθητούαναλαμβάνοντος να εργάζηται και να καλλιεργή το ανήκον αυτώ τεμάχιον της γης, εντός του οποίου επί πλακώς έχει αναγραφή και το ονοματεπώνυμον του μαθητού. Η Αμερικανή Μι. Πάρσον είνε εκείνη,ή ις ανετέτασσε την σημαίαν της ιδρύσεως των σχολικών κήπων εις τα εκπαιδευτήρια της Νέας Γης και έθεσεν ως γνώμονα του σπουδάζοντος μικροκόσμου την μεγάλην ρήσιν: "Η εργασία είνε το ωραιότερον πράγμα εις το στερέωμα της δημιουργίας και η αγάπη και ο έρως προς τα φυτά, τα δένδρα, το ύπαιθρον, τον ελεύθερον αέρα και τον ζωογόνον ήλιον είνε τα βάθρα εφ’ ων εδραζόμενος ο μικρός μαθητικός κόσμος διαμορφούται εις πολίτας υγιείς το σώμα και τον νουν, δυνάμενους εν πάση στιγμή να φανώσι χρήσιμοι και ικανοί προς την μεγάλην οικογένειαν, την φιλτάτην πατρίδα, η ις τους εγαλούχησε με τα δροσερά νάματα της στοργής της."
Η ίδρυσις των σχολικών κήπων από την Αμερικήν μετεδόθη και εις πλείστας πόλεις της Ευρώπης, σήμερον δε ότε υπό την υψηλήν αιγίδα της λατρευτής μας Βασιλίσσης η Φιλοδασική Ένωσις κυρήσσει το ωραίον κύρηγμα της αναδασώσεως και της αποδόσεως του πράσινου ενδύματος εις τας παρθένους και θελγούσας Ελληνικάς γαίας, θα ηυχόμεθα όπως το παράδειγμα των ολίγων διδασκάλων της επαρχίας μας μιμηθούν και οι πολλοί δια της ιδρύσεως απανταχού των σχολικών κήπων, ίνα μαζί με τα γράμματα διδάσκεται η ζωή του υπαίθρου και ο έρως προς την εξοχήν, τα δένδρα, την εργασίαν.


Επιλέξαμε το συγκεκριμένο τεκμήριο που είναι επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε. Όταν η χώρα μας κάθε καλοκαίρι τα τελευταία χρόνια χάνει τα ζωογόνα δάση της από τις φωτιές, όταν με τη σειρά τους δημιουργούνται μια σειρά από άλλες φυσικές καταστροφές όπως οι πλημμύρες, όταν τα παιδιά των μεγαλουπόλεων δεν έρχονται σε επαφή με τη φύση. Τώρα αποδεικνύονται σοφοί κάποιοι σχεδιασμοί αναλυτικών προγραμμάτων, που επιδιώκουμε σήμερα να εφαρμόσουμε στοιχεία αυτών δίνοντάς τους άλλη ονομασία: Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Προγράμματα εθελοντικά που σχεδιάζονται και υλοποιούνται με την ευθύνη ορισμένων φυσιολατρών εκπαιδευτικών. Για το σκοπό αυτό θεσμοθετήθηκαν και τα ΚΠΕ της χώρας μας που προσφέρονται για μελέτη και έρευνα στο πεδίο.

Πηγή: Μουσείο Τύπου Πατρών